زهره رزمی آذر خبرنگار تارا نیوز، در این گزارش می خواهیم بپردازیم به فرآیند مراحل تصفیه فاضلاب شهری و فرآیندهایی که سعی در حذف مواد آلاینده موجود در پساب محیط های مسکونی و تجاری دارند و تاثیر بسیار زیادی بر حفاظت از محیط زیست خواهند داشت.

به عبارت دیگر، پشت سرگذاشتن و طی کردن مراحل تصفیه فاضلاب شهری (تصفیه فاضلاب بهداشتی و انسانی) در نهایت منجر به بالا بردن کیفیت فاضلاب می گردد. به طوریکه می توان  فاضلاب را برای مصارف کشاورزی و باغبانی و بدون نگرانی بابت وجود آلاینده های شیمیایی و بیولوژیکی در آنها مورد استفاده قرار داد.

 اصلی ترین گام ها در تصفیه فاضلاب شهری کدامند

فاضلاب شهری شامل فاضلاب خانگی، فاضلاب های جمع آوری شده از مغازه ها، رستوران، هتل و آب بارندگی است وغیره گفته می شود که منبع تولید آن فعالیت های انسان است. این فاضلاب از سرویس بهداشتی، حمام، شستشوی لباس و ظروف، اشپزخانه و شستشوی حیاط و سطوح بدست می آید. به همین دلیل در فاضلاب شهری مقدار زیادی باکتری، مواد آلی، ویروس و عوامل بیماری زا و همچنین دترجنت وجود دارد. لازم به ذکر است، در فاضلاب شهری مواد شیمیایی به ندرت وجود دارد و از این نظر خطرناک نیست.

فاضلاب یا پسآب حاصل از مصرف آب در محیط های مسکونی و مراکز تجاری و ادارات و سازمان ها برخلاف فاضلاب های صنعتی به نسبت کمتری حاوی مواد آلی و آلاینده های شیمیایی و فلزات سنگین می باشد.

ویژگی های فیزیکی فاضلاب شهری

موسی کوره ای

در فاضلاب های شهری تکه های جامد معلق زیادی وجود دارد که به مرور تجزیه شده و در صورت ساکن بودن فاضلاب، ته نشین می شوند. بوی این نوع فاضلاب در ابتدای تولید و حداکثر تا ۶ ساعت احساس نشده و اذیت کننده نیست، اما با گذشت زمان بسیار زننده می شود. دلیل بوی بد این نوع فاضلاب در محیط های بی هوازی گاز H2S است.

فاضلاب شهری به دلیل آلاینده های زیادی که وارد آن می شوند. ورود این نوع فاضلاب بدون تصفیه می تواند خطرات زیادی را به همراه داشته باشد. مخصوصا اینکه، در این نوع فاضلاب عوامل بیماری زا و باکتری زیادی وجود دارد.

برخی از خطرات فاضلاب شهری عبارتند از: شیوه بیماری های واگیردار و عفونی به دلیل باکتری، میکروب و ویروس موجود در آن، کاهش اکسیژن آب های سطحی و افزایش احتمال مرگ و میر آبزیان، آلوده شدن آب های سطحی و افزایش مرگ و میر جانداران خواهد بود.

 مرحله تصفیه مقدماتی فاضلاب شهری (آشغالگیری)

یکی از مهم ترین و اصلی ترین مراحل تصفیه فاضلاب شهری حدف مواد جامد معلق بزرگ می باشد که عدم توجه به آن در نهایت منجر به آسیب وارد شدن به تجهیزات مختلف از قبیل پمپ ها می گردد. برای این منظور می توان از انواع آشغالگیر دستی و  آشغالگیر مکانیکی استفاده نمود. پس از انباشته شدن ذرات معلق بزرگ بر روی این صفحات به صورت دستی یا مکانیکی فرآیند جمع آوری مواد انباشته شده از روی آشغالگیر انجام خواهد شد. این مرحله به عنوان پیش تصفیه در تمام تصفیه خانه ها موجود بوده و تاثیر مستقیم بر افزایش طول عمر تجهیزات تصفیه خانه خواهد داشت.

مرحله دانه گیری فاضلاب

آشغالگیرها قادر به جمع آوری مواد جامد با اندازه های نسبتا بزرگ را دارا می باشد و ذرات و دانه های شن و ماسه براحتی از آنها عبور می کنند. با توجه به تاثیر منفی این ذرات بر پمپ و سایر دستگاه ها و خطوط انتقال فاضلاب، لازم است با روش های مختلف حذف گردند. به همین منظور از دستگاه های دانه گیر استفاده میشود. حوضچه های دانه گیر که در مسیر انتقال فاضلاب طراحی و پیاده سازی میشوند بر اساس شرایط و کیفیت فاضلاب در انواع مختلف کم عمق، عمیق، دایره ای شکل می باشند. این دانه گیرها ممکن است به صورت جریان های چرخشی و گردابی ذرات ریز را از سیال موجود در تصفیه خانه جدا نماید.

مرحله ته نشینی فاضلاب شهری

از دیگر مراحل مهم تصفیه فاضلاب شهری ته نشینی ذرات معلق می باشد. برای این منظور حوضچه یا مخازن ته نشینی پیاده سازی میشود که با گذر زمان به ذرات فرصت می دهد تا در کف استخر ته نشین شوند. پس از ته نشین شدن این ذرات که تقریبا ۷۰ درصد از ذرات معلق در فاضلاب می باشند، به روش های مختلف باید لجن های کف استخر تخلیه گردند. با توجه به ساختار کلی استخر (دایره ای یا مستطیلی) از پل های ته نشینی و لجن روب با ویژگی های مختلف می توان استفاده نمود. پل های ته نشینی دارای انواع مختلفی از قبیل پل لجن روب رفت و برگشتی، نیم پل ته نشینی و پل لجن روب دوار می باشد.

مرحله تصفیه ثانویه فاضلاب شهری (حدف مواد بیولوژیکی)

تمام مراحل طی شده تا این بخش با هدف حذف مواد جامد و معلق بوده و تاثیری بر کیفیت فاضلاب از نظر میزان باکتری و  میکروارگانیسم ها در آن ندارند. انجام فرآیندهای بیولوژیکی مختلف با توجه به نوع فاضلاب ورودی به تصفیه خانه و خروجی مورد نظر متفاوت بوده و روش های گوناگونی را می توان برای این منظور به کار برد. از جمله فرآیندهای بیولوژیکی که در این گام مورد استفاده قرار میگیرد می توان به روش لجن فعال، روش لحن فعال با هوادهی گسترده و روش بستر لجن رو به بالا هوازی اشاره نمود. از رایج ترین تجهیزات برای حذف میکروارگانیسم ها در این گام پکیج تصفیه فاضلاب UASB می باشد که در تصفیه خانه های بزرگ صنعتی کاربرد گسترده ای داشته و کیفیت فاضلاب خروجی را تا حد زیادی افزایش می دهد.

علیرغم حذف باکتری ها و میکروارگانیسم ها در این گام، هنوز مواد آلی و فلزات و مواد شیمیایی مختلفی ممکن است در فاضلاب موجود باشد که بخاطر تاثیرات منفی بر محیط زیست، لازم است قبل از خروج از تصفیه خانه حذف گردند. به همین خاطر گام بعدی که تصفیه شیمیایی و گندزدایی می باشد اجرا خواهد شد.

مرحله تصفیه بیولوژیکی فاضلاب شهری

تنها راه برای حذف مواد آلی، فلزات سنگین و مواد شیمیایی مختلف موجود در فاضلاب، گندزدایی از آن می باشد که به شیوه های مختلف قابل انجام است. از جمله این روش ها می توان به استفاده از پکیج کلرزنی و همچنین گند زدایی با اشعه UV اشاره نمود.

پس از حدف ذرات معلق، میکروارگانیسم ها و مواد آلی و شیمیایی موجود در فاضلاب، لازم است لجن ته نشین شده در کف استخر تخلیه گردد. مسئله بسیار مهمی که در تخلیه این لجن باید مد نظر قرار گیرد، خشک کردن یا آبگیری از آن ها می باشد که توسط فیلتر پرس و سایر تجهیزات قابل انجام است.

در تمام این مراحل تصفیه فاضلاب شهری تجهیزات و دستگاه های مختلفی مورد نیاز می باشد که هر یک قابلیت های متفاوتی را دارا می باشند.

موسی کوره ای

در این راستا تصفیه خانه بزرگ شهرستان کرج نیز در۲ بخش در استان البرز ساخته شده که بخش اول با ظرفیت ۵۸ هزار مترمکعب فاضلاب در شبانه روز در سال ۱۳۸۶ بهره برداری  رسیده است.

لیلا حیاتی رییس بخش بهره برداری از تصفیه خانه های فاضلاب شرکت آبفا استان البرز روز سه شنبه در بازدیدی که تور رسانه ای استان البرز از این تصفیه خانه داشتند؛ در حاشیه این بازدید در جمع خبرنگاران فرآیند تصفیه خانه کرج را بطور خلاصه توضیح داد و اظهار کرد: صیانت از بهداشت عمومی و حفاظت از محیط زیست یکی از آرمان های اصلی آب و فاضلاب کشور است، مهمترین بخش در این حوزه، تصفیه فاضلاب است از اینرو تصفیه خانه بزرگ شهر کرج در جنوب شرقی در منطقه شور قلعه ماهدشت واقع شده است که کار تصفیه فاضلاب شهری را انجام می دهد.

حیاتی با اشاره به اینکه در سال  ۱۳۸۶ مدول اول(بخش) در تصفیه خانه در دیتا های تثبیت با هدف استفاده پساب در کشاورزی برای گیاهان غیرمثمر به بهره برداری رسیده است، بیان کرد: دیتاهای تثبیت در دو قسمت ورودی فاضلاب در برکه های بی هوازی شروع به تجزیه  فاضلاب می کند و بعد از ۶ روز ماندگاری فاضلاب در این بخش وارد برکه هایی می شود که حجم هر برکه بی هوازی ۹۰ هزار متر مکعب با عمق ۵ متر است.

وی اضافه کرد: در این قسمت مرحله بی هوازی و میکروارگانیسم ها از اکسیژن مواد آلی استفاده کرده و مواد کربن را تجزیه می کنند از اینرو پسابی که از این تصفیه خانه بیرون می رود برای گیاهان غیر مثمر تحویل سازمان جهادکشاورزی داده می شود.

حیاتی در ادامه گفت: در مدول دوم تصفیه خانه که با متدود روز جهانی ساخته شده است که با فرآیند تصفیه فاضلاب به روش MLE و LE دو تکنیک برای کاهش نیترات موجود در پساب ها به کمک میکروارگانیسم ها است،انجام می شود که در بخش تصفیه فیزیکی انواع آشغالگیر دستی و  آشغالگیر مکانیکی راه اندازی شده است که ۶ ساعت زمان می برد.

حیاتی با بیان اینکه در بخش بی هوازی فسفر هم حذف می شود، گفت: در این بخش ساخت تصفیه خانه پسابی که خارج می شود جهت تخلیه آب های سطحی است که برای صنایع مختلف استفاده می شود پساب با کیفیتی است.

وی ادامه داد: پس از آشغالگیری  و تصفیه فیزیکی، پساب ابتدا وارد چهار حوض ته نشینی به اسم ته نشینی دایره ایی می شود  که به قطر ۲۰ متر وعمق ۴ تا ۵ متر با زمان یک ساعت ماندگاری در این حوض ها است که تقریبا ۲۵ تا ۳۰ درصد مواد آلی و مواد جامد ۵۰ درصد حذف شده است.

حیاتی بیان کرد: بعد از آن با دو خط لوله  ۱۲۰۰ وارد راکتورهای بیولو ژیک  می شود که فاضلاب وارد این بخش می شود و هوا دهی می شود و مواد آلی حذف می شود و بعد از ین مرحله وارد مرحله حذف فسفر می شود و سپس پساب در دو خط ۱۴۰۰ وارد ته نشین های ثانویه می شود بعد گند زدایی به وسیله گاز کلر پساب از این مرحله خارج می شود.

وی با اشاره به اینکه برکه های تثبیت با حجم ۵۸ متر مکعب در شبانه روز است، گفت: برداشت تا ۹۰ هزار متر مکعب است . مدول دوم هم تصفیه خانه ۵۸ متر مکعب ظرفیت دارد و تصفیه خانه کرج ۲۸۰ هزار نفر برای مدول اول است و برای مدول دوم  که  ۵۶۰ هزار نفر جمعیت در نظر گرفته شده است اما تقریبا ۷۰۰ هزار نفر جمعیت را جوابگو است.

موسی کوره ای

رییس بخش بهره برداری از تصفیه خانه های فاضلاب شرکت آبفا استان البرز با اشاره به اینکه مدول سوم هم در استان راه اندازی خواهد شد، گفت: ۵ مدول در این قسمت باید ساخته شود که مبدا ورود پساب از مهرشهر، رجایی شهر، باغستان، کرج مرکزی، شاهین ویلا و حصارک بالا و پایین و مسکن مهر ماهدشت در این تصفیه خانه خواهد بود.

حیاتی با بیان اینکه ۹۹ درصد فاضلاب آب است و ورودی و خروجی اختلاف چندانی ندارد، افزود: تصفیه خانه کرج با راه‌اندازی مدول دوم در مجموع ۱۲۰ هزار انشعاب و جمعیتی بالغ بر ۵۶۰ هزار نفر و ۳۵ درصد فاضلاب استان را تحت پوشش قرار خواهد داد.

وی با بیان اینکه میانگین کشور در تصفیه فاضلاب خانگی ۵۵ درصد است، افزود: البرز از این نظر عقب ماندگی‌هایی دارد که امیدواریم طی سه تا چهار سال آینده به میانگین کشوری نزدیک شود.

حیاتی در پایان گفت: مدول دوم در مرحله ازمایشی به  روش MLE است لجن فعال پیش رفته است که در این بخش هوازی و بی هوازی را داریم و نیتروژن و فسفر را حذف می کنیم که برای تخیله آب های سطحی است.

موسی کوره ایی

انتهای پیام