به گزارش تارا نیوز، استان‌های تهران و البرز در آستانه یک بحران جدی آبی قرار گرفته‌اند. کاهش چشمگیر ذخایر سدها، افت بی‌سابقه بارندگی و وابستگی فزاینده به منابع آب زیرزمینی، زنگ خطر را برای تأمین آب شرب به صدا درآورده است. مسئولان آب منطقه‌ای و آبفا با هشدار جدی نسبت به احتمال قطعی آب در ماه‌های آینده، از مردم خواسته‌اند تا با صرفه‌جویی حداقل ۲۰ درصدی، از بروز این بحران جلوگیری کنند.

وضعیت نگران‌کننده منابع آبی

سدهای تأمین‌کننده آب شرب استان البرز با کاهش چشمگیر ذخایر مواجه شده‌اند. سد کرج با افت ۶۰ درصدی و سد طالقان با کاهش ۳۳ درصدی نسبت به سال گذشته، در وضعیت شکننده‌ای قرار دارند. این کاهش در حالی رخ داده که بارندگی در محدوده جغرافیایی استان‌های تهران و البرز نیز بیش از ۴۰ درصد کاهش داشته و چشم‌اندازی برای جبران این کمبودها در کوتاه‌مدت دیده نمی‌شود.

علاوه بر کاهش منابع آب سطحی، افت سطح آب‌های زیرزمینی به دلیل برداشت‌های بی‌رویه، چالشی جدی است. بسیاری از سفره‌های آب زیرزمینی در البرز با کاهش سطح آب مواجه‌اند و در برخی مناطق حتی با بحران فرونشست زمین نیز پیوند خورده‌اند.

وابستگی فزاینده به آب‌های زیرزمینی

در شرایط کنونی، منابع آب شرب تهران و البرز بیش از گذشته به برداشت از چاه‌ها وابسته شده است. در گذشته، ترکیب تأمین آب شرب تهران حدود ۷۰ درصد سطحی و ۳۰ درصد زیرزمینی بود، اما اکنون این ترکیب برعکس شده و ۶۵ درصد از آب شرب تهران از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود؛ وضعیتی که در بلندمدت ناپایدار است.

هشدار جدی مسئولان و پیامدهای مصرف بی‌رویه

مدیران آب منطقه‌ای و آبفای استان البرز هشدار داده‌اند که اگر مردم حداقل ۲۰ درصد صرفه‌جویی نداشته باشند، احتمال قطعی آب در ماه‌های آینده جدی است. افزایش بی‌رویه مصرف، به‌ویژه در روزهای گرم تابستان و ساعات پیک، فشار مضاعفی بر شبکه آبرسانی وارد می‌کند که حتی در برخی موارد باعث افت فشار و قطعی موقت شده است.

چالش قطع برق و تأثیر آن بر آبرسانی

یکی از چالش‌های مهم، قطع برق و تأثیر آن بر چاه‌های آب پمپاژ مستقیم است. هر بار که برق قطع می‌شود، ورودی بیش از ۵۰۰ لیتر بر ثانیه از چاه‌ها به مخازن متوقف شده و در نتیجه ساعاتی طول می‌کشد تا شبکه به حالت عادی بازگردد. در برخی روزهای اخیر، قطعی برق بین سه تا پنج ساعت طول کشید که سبب خاموش شدن ۲۰ تا ۳۰ حلقه چاه آب و کاهش ورودی ۵۰۰ لیتر بر ثانیه به مخازن شد. این موضوع باعث شد بازگشت شبکه به شرایط عادی تا هفت ساعت زمان ببرد.

پیامدهای اقتصادی مصرف بالا

در کنار پیامدهای زیست‌محیطی و اجتماعی، مصرف بی‌رویه آب هزینه مالی بیشتری نیز برای مردم خواهد داشت. نظام تعرفه‌گذاری پلکانی وزارت نیرو به گونه‌ای طراحی شده که مشترکان پرمصرف، هزینه بالاتری پرداخت خواهند کرد. به بیان ساده، هرچه مصرف بالاتر باشد، بهای تمام‌شده برای مصرف‌کننده نیز افزایش می‌یابد؛ این یک هشدار اقتصادی روشن برای خانوارهایی است که بهینه مصرف نمی‌کنند.

مسئولیت اجتماعی و راهکارهای برون‌رفت از بحران

استان البرز با سرانه مصرف حدود ۲۵۰ لیتر در روز به ازای هر نفر، حدود ۲ برابر استاندارد جهانی آب مصرف می‌کند. این در حالی است که کشور ما یک‌سوم میانگین جهانی منابع آب را در اختیار دارد. اگر همین امروز مصرف کنترل نشود، فردا ممکن است آب در دسترس نباشد.

نقش حیاتی مشارکت مردم

فرهنگ‌سازی، اطلاع‌رسانی و اعمال سیاست‌های تشویقی و بازدارنده همگی ابزارهای مدیریتی‌ هستند، اما هیچ‌کدام جای مشارکت واقعی مردم را

نمی‌گیرد. اگر هر خانوار در البرز تنها روزانه ۳۰ تا ۵۰ لیتر کمتر آب مصرف کند، شبکه آبرسانی می‌تواند تابستان و پاییز را بدون قطعی پشت سر بگذارد.

«نقش مردم در مدیریت مصرف بسیار کلیدی‌تر از هر پروژه عمرانی است. هرچند طرح‌های متعددی برای افزایش پایداری آب شرب اجرا شده، از جمله اتصال خط انتقال آب از طالقان به البرز که تا ۲ هفته آینده به بهره‌برداری می‌رسد، اما بدون مشارکت عمومی، پایداری آب ممکن نیست.»
داود نجفیان، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای البرز
حمیدرضا نامداری، مدیرعامل شرکت آبفای استان البرز نیز تأکید کرد: «اگر برق پایدار باشد و مردم نسبت به مصرف بهینه آب حساسیت نشان دهند، مشکلی در تأمین آب نخواهیم داشت. متأسفانه همچنان برخی از شهروندان برای شست‌وشوی حیاط از آب شرب استفاده می‌کنند که با وضعیت بحرانی منابع آبی همخوانی ندارد.»

اقدامات زیرساختی انجام شده

در مقایسه با سال گذشته، روزانه ۶۰۰ لیتر بر ثانیه آب کمتری از منابع سطحی دریافت می‌شود. برای مقابله با این وضعیت، اقدامات زیرساختی متعددی صورت گرفته است:

بیش از ۳۰۰ حلقه چاه در استان البرز حفاری، تجهیز و مهندسی دوباره شده‌اند.
از مهرماه سال گذشته تاکنون بیش از ۱۰۳ حلقه چاه جدید وارد مدار بهره‌برداری شده است.
شبکه هوشمند توزیع آب توسعه یافته و فشارشکن‌های متعددی برای مدیریت فشار نصب شده‌اند.
بیش از ۴۷ هزار و ۲۰۰ مترمکعب مخزن ذخیره جدید وارد مدار شده است.
با وجود این اقدامات، پایداری تأمین آب به شدت به همکاری و صرفه‌جویی مردم وابسته است. سال آبی جدید از مهرماه آغاز می‌شود و اگر روند فعلی ادامه یابد، سال آبی جدید با ذخایر پایین سدها آغاز خواهد شد که به معنای ادامه‌دار بودن تنش آبی در پاییز و حتی زمستان است.