زهره رزمی آذر/ به گزارش تارا نیوز؛ تالاب صالحیه تنها تالاب استان البرز است که یکی از جاذبه‌های طبیعی این استان می‌باشد، صالحیه تالابی فصلی است که در فصول سرد پرآب و در فصل‌های گرم تقریبا خشک می‌شود.

این تالاب ابتدا آبگیری کوچک بود ولی با توجه هاتی که به آن شد در سال ۱۳۹۶ به تالاب تبدیل گشت، اما امروزه به دلایل متعدد از جمله استفاده‌ی بی‌رویه‌ی کشاورزان و چرای دام در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد.

همانطور که تالاب صالحیه  به عنوان جاذبه‌ گردشگری در این استانن شناخته می‌شود، اما مقداری از این تالاب هم در استان قزوین قرار گرفته است. تالاب صالحیه در شهرستان نظرآباد و در نزدیکی روستای صالحیه واقع شده و سرمایه‌ای طبیعی برای کشورما محسوب می‌شود.

این تالاب از شمال به روستای صالحیه، از جنوب به قشلاق دایلر، از شرق به روستای شیخ حسن و از غرب به روستای شهرآباد استان قزوین محدود می‌شود. در سمت غرب تالاب صالحیه، تالاب دیگری به نام تالاب الله داد قرار دارد که در شهرستان آبیک واقع شده و می‌تواند با تالاب صالحیه، یک پهنه‌ی تالابیِ یکدست را تشکیل بدهد.

شایان ذکر است این تالاب با جاذبه های بسیاری که دارد زیستگاه جانداران بسیاری است، پوشش گیاهی منطقه، گیاهان استپی شامل انواع گیاهان بالشتکی خاردار، درمنه‌ها، گرامینه‌ها و… می‌باشد.

همچنین این تالاب محل زندگی حدود ۱۲۰ گونه پرنده است، پرندگانی همچون پلیکان، لک لک سیاه، فلامینگو، حواصیل، اگرت، آنقوت، تنجه، اردک سبز، غاز خاکستری و درنای خاکستری، در نیمه‌ی دوم سال که هوا سرد می‌شود، تالاب میزبان بیش از ۴۵ گونه پرنده می‌شود که از نقاط دیگر به این منطقه مهاجرت می‌کنند.

اما متاسفانه در چند سال اخیر تالاب صالحیه هم همچون دیگر مکان‌های باارزش و زیست بوم‌های استان البرز به فراموشی سپرده  شده است و یکی از دلایل خشک شدن این تالاب را می توتن عدم بارش باران‌های فصلی برشمرد و علل های دیگر را در این گزارش می خوانیم.

عامل اصلی  کانال های زهکشی استان قزوین است

اصغر بیات  مدیر کل منابع طبیعی استان البرز در گفت‌وگو با خبرنگار تارا نیوز با اشاره به ضرورت احیای تالاب صالحیه در حوزه استان البرز، اظهار کرد: با توجه به اینکه از ۴۸ هزار هکتار تالاب صالحیه حدود ۱۶ هزار هکتار در محدوده سیاسی البرز و ۳۱ هزار هکتار نیز در استان البرز واقع شده است، مدیریت این تالاب باید به صورت جامع انجام شود.

وی افزود: اقدامات لازم چه در محدوده البرز باشد یا قزوین باید انجام شود، چراکه اثرات منفی ریزگردها در هر دو محدوده گریبانگیر استان البرز و تهران خواهد بود و بادهایی که از غرب به شرق می‌وزد ریزگردها را به سمت البرز و تهران هدایت می‌کند.

مدیرکل منابع طبیعی استان البرز با اشاره به اقدامات شاخص در محدوده تالاب صالحیه استان البرز خاطرنشان کرد: تا حدودی مدیریت و کنترل دام‌های سرگردان را در این محدوده انجام داده‌ایم، در واقع از پروژه‌های اصلی ما حفاظت قروق منطقه بود و در این عرصه به طور شبانه‌روزی از ورود دام‌ها به منطقه تالاب جلوگیری شده است.

بیات عنوان کرد: لازم است برای احیای تالاب صالحیه حقوق عرفی دامدارانی که در آن منطقه حق بهره‌برداری دارند با برنامه‌ریزی‌ها و انتقال سند انجام و این حقوق عرفی پرداخت شود تا از ورود دام‌ها برای حفاظت قروق جلوگیری به عمل آید.

وی با اشاره به خشک و کم آب شدن این تالاب تاکید کرد: بحث حفاظت از تالاب صالحیه فرا استانی است و باید در سطح ملی پیگیری شود چراکه یکی از دلایل خشکی این تالاب احداث زهکشی است که توسط سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین انجام و باعث کم آبی این تالاب شده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز خاطرنشان کرد: حوزه بالادست تالاب صالحیه حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار است و در سال‌های اخیر با احداث سد در استان‌های بالادست از جمله زنجان، همدان و قزوین، حجم آبی که به این تالاب می‌رسد کاهش پیدا کرده و این امر باعث تشدید بیابان‌زایی شده است.

بیات ادامه داد: سازمان کشاورزی حوزه قزوین مطالعاتی را برای احیای اراضی کشاورزی انجام داده است و تا حدودی به اهداف خود رسیده، اما اثرات مخرب آن در بخش استان البرز ایجاد شده است؛ باید منتظر خروجی مطالعات سازمان حفاظت از محیط زیست باشیم تا به دستگاه‌های متولی و منابع طبیعی اعلام کند که اقدامات لازم در زمینه احیای تالاب را انجام دهند.

 تالاب صالحیه مرکز ریزگردها خواهد شد

علی فتحی‌نیا، کارشناس زیستگاه‌ها و امور مناطق محیط زیست البرز در  این خصوص به خبرنگار تارا نیوز  گفت: تالاب صالحیه همراه با تالاب الله‌آباد قزوین یک مجموعه ۴۸ هزار هکتاری را تشکیل می‌دهد، این تالاب عمدتاً از سیلاب‌های ارتفاعات استان‌های زنجان، قزوین و البرز تغذیه می‌شود اما کاهش بارندگی و عدم تأمین حقابه کافی از اینرو در معرض خشک شدن است.

به گفته وی استان البرز فقط ۷ درصد از حقابه تالاب را تأمین می‌کند و ۹۳ درصد دیگر حقابه در اختیار استان قزوین است، اما اثرات خشک شدن این تالاب، بیش از همه استان‌های البرز و تهران را با ریزگردها تهدید می کند.

فتحی نیا در بخش دیگری از سخنانش به حضور شترهای سرگردان در منطقه اشاره کرد و گفت:  دامدارانی که شترهای شان را به این منطقه آورده‌اند، باعث تخریب پوشش گیاهی تالاب شده‌اند البته اقدامات قانونی انجام شده و برخی از شترها جمع‌آوری شده‌اند، اما هنوز این معضل به‌طور کامل برطرف نشده است.

این مسئول به کاهش حضور پرندگان مهاجر در این تالاب اشاره کرد و گفت:پرندگانی مثل فلامینگوها که از این تالاب به‌عنوان استراحتگاه استفاده می‌کردند، به دلیل کاهش منابع آبی و از بین رفتن پوشش گیاهی، دیگر به این تالاب نمی آیند.

فتحی نیا با تاکید بر اینکه در صورت بی‌توجهی به تأمین حقابه تالاب، تالاب صالحیه به‌زودی به یک کانون دائمی گرد و غبار تبدیل خواهد شد، گفت: اگر اقدامات لازم در این خصوص انجام نشود  همچنین بحران کم آبی به خشک شدن کامل این تالاب  منجر می شود و سلامت ساکنان استان البرز و تهران در معرض خطر خواهد بود.

سخن آخر

اینگونه است که تالاب صالحیه به مرداب به گِل نشسته تبدیل شده است و خشکسالی این تالاب تهدیدی است همچون دریاچه ارومیه  که با خشک شدن آن  هزاران تن نمک با یک وزش باد مزارع اطراف را نابود کرده و میلیون‌ها ریزگرد را به ریه شهر‌های اطراف تزریق کرد.

ایجاد هم افزایی با مسئولان کشوری به خصوص استان قزوین و پرهیز از اقدامات موازی می تواند نتایج موثرتری را به دنبال داشته باشد وامیدها را برای ادامه حیات تالاب صالحیه و تداوم زندگی گونه های مختلف پرندگان دوچندان کند.